واکنش گندم های تتراپلوئید پوشینه دار به تنش کمبود نیتروژن در مقایسه با گندم ماکارونی

این آزمایش به منظور بررسی تأثیر کمبود نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیک ژنوتیپ های گندم تتراپلویید در مزرعه به صورت کرت های خرد شده در قالب یک طرح بلوک کامل تصادفی به اجرا در آمد که در آن چهار سطح کود نیتروژن خالص (20، 80، 140 و 200 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل اصلی و هشت ژنوتیپ گندم شامل گروه ژنوتیپ های ماکارونی (شوآ و استاگاتا) و گروه ژنوتیپ های گندم پوشینه دار (سینگرد، شهرکرد، جونقان، خویگان، زرنه، اوزون بلاغ) به عنوان عامل فرعی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از بررسی تأثیر نیتروژن بر صفات مورد بررسی نشان داد که اثر کود نیتروژن بر شاخص سطح برگ، تعداد پنجه در مترمربع، عملکرد دانه و مقدار پروتئین دانه، معنی دار بود و بین ژنوتیپ ها نیز از لحاظ کلیه صفات به جز میزان کلروفیل b، عملکرد ماده خشک و پروتئین دانه تفاوت معنی داری مشاهده شد. اثر متقابل ژنوتیپ با مقدار نیتروژن برای صفات شاخص سطح برگ، کلروفیل a، b و کل، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله و پروتئین دانه معنی دار بود. همچنین اثر متقابل گروه ژنوتیپ در نیتروژن برای شاخص سطح برگ، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه و درصد پرتئین دانه معنی دار بود، که نشان دهنده اثر متفاوت مقادیر کود نیتروژن بر صفات هر یک از گروه های گندم زراعی و پوشینه دار است. بالاترین مقدار در صفات وزن هزار دانه (2/45 گرم)، تعداد دانه در سنبله (4/36) و عملکرد دانه (8/5028 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (6/26درصد) به گروه ژنوتیپ های زراعی تعلق داشت. حداکثر مقدار کلروفیل کل (69/3 میلی گرم بر گرم وزن تر برگ)، تعداد سنبله در مترمربع (2/941) و درصد پروتئین دانه (16درصد) نیز به گروه ژنوتیپ های پوشینه دار تعلق داشت. با توجه به نتایج فوق چنین به نظر می رسد که ژنوتیپ های پوشینه دار تتراپلوئید تحمل بیشتری نسبت به ژنوتیپ های اصلاح شده در مقابل کمبود نیتروژن از خود نشان می دهند و می توان از این غلات قدیمی جهت کشت در مناطقی با فقر غذایی و تهیه محصولات متنوع غذایی نیز بهره گرفت.